Jakie są objawy starzenia?

Wraz z upływem czasu, nasze ciało i umysł podlegają naturalnemu procesowi starzenia. Każda osoba doświadcza starzenia się w inny sposób, jednak istnieje kilka powszechnych objawów, które często towarzyszą temu procesowi. W tym artykule przyjrzymy się głównym oznakom starzenia się, zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Zrozumienie tych objawów może pomóc nam lepiej radzić sobie z procesem starzenia i utrzymać dobre samopoczucie na każdym etapie życia.

Wizualne oznaki starzenia się

Kiedy myślimy o starzeniu, jednym z pierwszych aspektów, które przychodzą nam na myśl, są zmiany w wyglądzie zewnętrznym.

Zmarszczki

Zmarszczki to naturalny efekt procesu starzenia. Z wiekiem skóra traci właściwości, które ją chroniły przed wyglądem zmęczonym i zmarszczonym. Tkanka łączna skóry ulega wiotczeniu, a produkcja kolagenu i elastyny – białek odpowiadających za sprężystość i jędrność skóry – zwalnia. To prowadzi do powstawania widocznych zmarszczek.

Najczęściej pojawiają się one wokół oczu, na czole i wokół ust. Z wiekiem stają się coraz głębsze i bardziej liczne. Choć zmarszczki są naturalnym objawem starzenia, niektóre czynniki mogą przyśpieszyć ich rozwój. Stała ekspozycja na działanie promieni UV może uszkadzać komórki skóry, obniżać produkcję kolagenu i sprzyjać szybszemu pojawianiu się zmarszczek. Również palenie papierosów przyczynia się do wysychania naskórka, zmniejszenia nawilżenia i jędrności skóry. 

Siwe włosy

Jednym z dostrzegalnych oznak postępującego procesu starzenia się jest stopniowe pasowanie włosów. Z wiekiem melanocyty, czyli komórki odpowiedzialne za wytwarzanie pigmentu melaniny odpowiedzialnego za kolor włosów, zaczynają utracać funkcjonalność. Prowadzi to do tego, że włosy stają się siwe, a potem całkowicie białe. Tempo siwienia może zależeć od czynników dziedzicznych oraz stylu życia.   

U wielu seniorów pierwsze siwe włosy zauważalne są już po 40. roku życia. Jednak u niektórych pierwsze pasma pasują później lub szybciej w zależności od mutacji genów odpowiedzialnych za pigmentację włosów oraz czynników środowiskowych. Na szybsze siwienie mogą wpływać m.in. stres, niektóre choroby, palenie tytoniu czy niedobory żywieniowe.

Sam proces pasowania włosów nie powinien budzić niepokoju lub stanowić problemu zdrowotnego. Jest to naturalne, choć postępujące wraz z wiekiem przebarwienie. Warto jednak pamiętać, że złożoność i tempo tego procesu zależy od czynników genetycznych i środowiskowych, dlatego każdy jest inny. W większości przypadków zmiany w kolorze włosów  należy przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza i uznać za standardowy element starzenia.

Zmiany w stopniu sprawności fizycznej

Oprócz wizualnych oznak starzenia istnieją również zmiany w stopniu sprawności fizycznej, które często występują u osób starszych.

Problemy z kręgosłupem

W miarę upływu lat kręgosłup ulega nieuniknionej degradacji tkanek, prowadząc do m.in. postępującego zużycia dysków międzykręgowych oraz sztywności kręgosłupa. Te zmiany regularnie dokuczają wielu seniorom, powodując dyskomfort w plecach, ograniczenia ruchu i trudności z wykonywaniem podstawowych czynności, np. składania się i  siadania. Kłopoty z kręgosłupem sygnalizują się wcześnie rano, często w postaci bólów i zaczerwień, co sprawia, że ruszanie się z łóżka przysparza trudności. 

Niestety, z czasem problemy nasilają się i zaczynają towarzyszyć nam na co dzień przy różnych czynnościach. Dlatego tak ważne jest dbanie o prawidłową postawę ciała, wykonywanie ćwiczeń profilaktycznych oraz unikanie przeciążeń kręgosłupa. Kilka prostych zmian w codziennym życiu może znacząco poprawić komfort funkcjonowania i ograniczyć dyskomfort związany ze zmianami zachodzącymi w kręgosłupie.

Utrata masy mięśniowej

Jednym z charakterystycznych objawów starzenia się organizmu jest zmniejszanie się masy mięśniowej, określane jako sarkopenia. Z wiekiem nasze mięśnie trafiają swojej masy oraz elastyczności, co owocuje obniżoną siłą mięśni i ograniczeniami w zakresie sprawności fizycznej. Aktywność fizyczna o charakterze umiarkowanym oraz trening siłowy mogą istotnie przeciwdziałać utracie masy i siły mięśniowej u seniorów. 

Regularne wykonywanie ćwiczeń z wykorzystaniem własnego ciężaru ciała lub obciążeń oraz utrzymywanie się w ruchu przynajmniej kilka razy w tygodniu pozytywnie wpłyną na utrzymanie masy mięśniowej i zwiększenie wytrzymałości. Inną korzyścią regularnych ćwiczeń przy odpowiednim obciążeniu jest utrzymanie zdrowia kości, które również ulega zmianom wraz z wiekiem.

Zmiany psychiczne i poznawcze

Oprócz zmian w sferze fizycznej starzenie się może również wpływać na funkcje psychiczne i poznawcze. 

Spowolnienie funkcji poznawczych

Ze zwykłym starzeniem się wiąże się osłabienie poszczególnych funkcji poznawczych, jak również spadek szybkości przetwarzania informacji czy koncentracji. Z trudem przychodzi zapamiętywanie nowych faktów i podejmowanie decyzji. Warto ćwiczyć umysł, np. rozwiązując krzyżówki, czytając książki, by utrzymać sprawność umysłową. Regularne ćwiczenia poznawcze mogą utrzymać wysoki poziom sprawności umysłowej pomimo zaawansowanego wieku. Choć wiek przynosi ograniczenia zdolności poznawczych, ich utrata nie jest nieunikniona. Wysiłek i poświęcony czas na stymulację umysłu sprawią, że procesy myślowe pozostaną na odpowiednio wysokim poziomie oraz przyczynią się do zachowania więzi społecznych, które chronią przed depresją i izolacją.

Zmniejszenie pamięci i koncentracji

Jednym z najczęściej pojawiających się problemów związanych z procesem starzenia jest pogarszanie się pamięci krótkotrwałej oraz utrzymania koncentracji. Może być coraz trudniej zapamiętywać nowe fakty i informacje, a także utrzymać skupienie na wykonywanych zadaniach. Istnieje jednak wiele metod i sposobów, które mogą pomóc zachować ostrość umysłu. 

Do przykładów należą: sporządzanie notatek podczas czytania lub rozmów, odtwarzanie informacji na głos, powtarzanie ich w myślach i rozmowy z innymi na dany temat. Użycie skrótów i mnemotechnik również może wspomóc zapamiętywanie. Kluczowe jest regularne ćwiczenie pamięci poprzez czytanie, rozwiązywanie zadań umysłowych czy granie w gry planszowe. Dzięki takim zabiegom można spowolnić postęp zapominalstwa i poprawić koncentrację.